Язык / Language:
English
Azerbaijani
Life isolated
Parvana Rahimova
Baku, Azerbaijan, July 2020
Baku, Azerbaijan, July 2020
tags: Queer/crip, Activism, Disability, Art, Azerbaijan
"I don’t think that I am disabled! Disability is not a problem for me or at least I don’t look at it that way. For a moment, when I think my family is gone and I am alone, I am very scared because there is no social platform in the country where I can be comfortable."
Orkhan Adıgözel was a student at the university 10 years ago and was performing Capoeira dances. But one day he had a car accident and lost his ability to walk due to paralysis in both legs.
Orkhan Adıgözel was a student at the university 10 years ago and was performing Capoeira dances. But one day he had a car accident and lost his ability to walk due to paralysis in both legs.
"I thought it would be hard to live if I was confined to a wheelchair but I took time to learn to deal with it. It was a transition in my life. I avoided being alone by socializing with people. However, not all disabled people in our country are spiritually strong. As they face their problems and psychological difficulties, they are unable to adapt in the society. They cannot easily go out and socialize because of difficulties in using public transport. There is lack of inclusive education to provide all disabled students with the most appropriate learning environments and opportunities for them to best achieve their potential."
15% of the world's population has some kind of disability. Between 110 million and 190 million in the world have different forms of disability. There are about 620,000 disabled people in Azerbaijan. Most of them are not integrated into society and often live by themselves. Social worker Ms Samira Aliyeva said there are still strong stereotypes about people with disabilities.
“The reason is the lack of awareness."
“The reason is the lack of awareness."
In the Azerbaijani society dominated by stereotypes, people with disabilities are often perceived as a failure and bad luck: "Why did you cross my path?" superstitious people may ask a disabled and so on.
Psychologist Ms Ruhangiz Ahmadova thinks that people with disabilities suffer from lack of confidence, feel worthless and are different. The society is either upsetting or ignoring them.
The UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities Act(2006) prohibits discrimination against people with disabilities in all areas of life, including access to civil life, justice, education, access to health care and transportation. Azerbaijan joined the Convention in 2008.
However, Orkhan Adıgözel, a young activist who has been defending the social problems of people with disabilities for years, thinks that the situation is annoying. He and other colleagues with disabilities also held protests in front of the Ministry of Social Protection.
Psychologist Ms Ruhangiz Ahmadova thinks that people with disabilities suffer from lack of confidence, feel worthless and are different. The society is either upsetting or ignoring them.
The UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities Act(2006) prohibits discrimination against people with disabilities in all areas of life, including access to civil life, justice, education, access to health care and transportation. Azerbaijan joined the Convention in 2008.
However, Orkhan Adıgözel, a young activist who has been defending the social problems of people with disabilities for years, thinks that the situation is annoying. He and other colleagues with disabilities also held protests in front of the Ministry of Social Protection.
"My aim in the protest was to draw the attention of the authorities to the difficult living conditions of the disabled, the steps taken to further develop their social status and highlight the gaps in the implementation of the Convention."
Lawyer and disability project manager Ms Aliya Elmar says there are social platforms designed to solve the problems of the disabled but it is not enough.
“Most of the disabled people with whom I work, in five regions, couldn't get education or even go to vocational school. One such disabled person forced his parents to take him to school and get education. One of the main problems is the absence inclusive education in the regions of Azerbaijan.’’
Orkhan, who applied for work several times, was rejected due to his disability. According to him the traditional medical model is dominant in Azerbaijan.
Orkhan said,
“Most of the disabled people with whom I work, in five regions, couldn't get education or even go to vocational school. One such disabled person forced his parents to take him to school and get education. One of the main problems is the absence inclusive education in the regions of Azerbaijan.’’
Orkhan, who applied for work several times, was rejected due to his disability. According to him the traditional medical model is dominant in Azerbaijan.
Orkhan said,
“In recruitment and other processes, the recruiters and company management sees the problem with our physical abilities. We cannot find a job. This has a negative impact on society. We do not need mercy or pity. We are not asking for help either. All we need is a fair chance to work and support ourselves. This obstacle is like Mount Everest for us."
Although the government sets quotas for enterprises, these quotas are not fully followed. In theory one disabled person should be recruited out of every 25 people but it is rarely followed by companies. Azerbaijani legislation is supposed to penalize companies for not following this quota rule.
Orkhan Adıgozel:
Orkhan Adıgozel:
"Company managers prefer to pay this fine, but they do not hire a disabled person."
According to Ms Aliya Elmar, people with disabilities face many obstacles while looking for a job. These obstacles include the lack of accessibility to resources to improve the knowledge and skills of people with disabilities and the presence of stereotypes in the society. As far as employers are concerned nothing can be done to help people with disabilities. Thus there is continuous isolation of disabled.
“During the investigation it was found that the capabilities of a handicapped person are not limited to creating handicrafts or weaving. Disabled people can be great in all other fields alongside physically fit and educated people. She emphasized that training for such professions is a priority. And they can also be experts in teaching, engineering, translation, marketing, and educational programs in these areas should be available.” she adds.
“During the investigation it was found that the capabilities of a handicapped person are not limited to creating handicrafts or weaving. Disabled people can be great in all other fields alongside physically fit and educated people. She emphasized that training for such professions is a priority. And they can also be experts in teaching, engineering, translation, marketing, and educational programs in these areas should be available.” she adds.
Orkhan was closely involved with the development of an audio book that supports visually impaired people towards the growing knowledge of economics of adolescents.
At the same time, as a blogger, he also writes articles and explores the psychoanalytic aspects of man. He regularly posts reviews of the films he has watched and the books he has read on the intellectual website of the Azerbaijanis around the world (azlogos.eu). One of the main themes of his writings is sex, which is considered taboo in society.
Orkhan says that the vast majority of people in our society have sex, but they don't know what they're doing:
At the same time, as a blogger, he also writes articles and explores the psychoanalytic aspects of man. He regularly posts reviews of the films he has watched and the books he has read on the intellectual website of the Azerbaijanis around the world (azlogos.eu). One of the main themes of his writings is sex, which is considered taboo in society.
Orkhan says that the vast majority of people in our society have sex, but they don't know what they're doing:
“Because they don't know their body. The more backward people in this area are people with disabilities."
According to Orkhan, there are three basic instincts that govern a person: hunger, sexuality, and domination instinct.
When we do not properly nurture and satisfy one of these instincts, sex has very serious consequences. Sexual taboo exists in the conservative Caucasus region. In the Azerbaijani society, there is also the perception that disabled men are impotent and disabled women are weak. Orkhan's writings on this subject resist the stigma and serve to raise awareness.
"People with disabilities have a natural need to have sex. But they don't know what to do. Sometimes they avail paid sex. Lack of confidence also causes challenges in the act. They're traumatized in general because they have no practical idea of how to deal with it. After that, I started writing a series of articles on the subject of sex, but I see that the basic problems of people with disabilities are not solved. They have to deal with issues such as wheelchairs and medicines ... Sex is the last thing on the list.”
He also worked as an actor in the ESA Theater with disabled actors for the first time in the country. “Being involved in art has helped me to recognize and manage my instincts,” he says.
When we do not properly nurture and satisfy one of these instincts, sex has very serious consequences. Sexual taboo exists in the conservative Caucasus region. In the Azerbaijani society, there is also the perception that disabled men are impotent and disabled women are weak. Orkhan's writings on this subject resist the stigma and serve to raise awareness.
"People with disabilities have a natural need to have sex. But they don't know what to do. Sometimes they avail paid sex. Lack of confidence also causes challenges in the act. They're traumatized in general because they have no practical idea of how to deal with it. After that, I started writing a series of articles on the subject of sex, but I see that the basic problems of people with disabilities are not solved. They have to deal with issues such as wheelchairs and medicines ... Sex is the last thing on the list.”
He also worked as an actor in the ESA Theater with disabled actors for the first time in the country. “Being involved in art has helped me to recognize and manage my instincts,” he says.
Təcrid olunmuşlar
Azərbaycandan sənədli hekayələr.
Mətn, şəkillər: Pərvanə Rəhimova
Mətn, şəkillər: Pərvanə Rəhimova
tags: Queer/crip, Activism, Disability, Art, Azerbaijan
"Özümü əlilliyi olan şəxs olaraq görmürəm. Əlillik mənim üçün problem deyil, ya da heç olmasa məsələyə bu yöndən yanaşmıram. Bir anlıq düşünəndə ki ailəm yoxdur və təkəm vahimələnirəm. Çünki ölkədə özümü rahat hiss edə biləcəyim sosial platforma yoxdur."
Orxan Adıgözəl 10 il əvvəl tələbə idi və Capoeira rəqslərini ifa edirdi. Lakin bir gün o, avtomobil qəzası keçirir və hərəkət qabiliyyətini itirir.
Orxan Adıgözəl 10 il əvvəl tələbə idi və Capoeira rəqslərini ifa edirdi. Lakin bir gün o, avtomobil qəzası keçirir və hərəkət qabiliyyətini itirir.
"Əlil arabasında yaşamağın çətin olacağını düşünürdüm, ancaq bunun öhdəsindən gəlmək bir xeyli vaxt apardı. Bu sanki həyatımda bir transformasiya idi. İnsanlarla ünsiyyət quraraq özümü təkliyə qapanmaqdan, izolaysiyadan qorudum.
Lakin ölkəmizdə əlilliyi olan şəxslərin hamısı heç də mənəvi cəhətdən güclü deyil.Problemlər və psixoloji çətinliklərlə üzləşərkən onlar cəmiyyətə adaptasiya bilmirlər. Xüsusilə ictimai nəqliyyatdan istifadə etməkdə çətinliyə görə asanlıqla çölə çıxa və sosiallaşa bilmirlər. Bir də təhsildə inkluzivliyin olmaması əlilliyi olan şəxslərin qarşısında ən böyük bariyerdir "
Lakin ölkəmizdə əlilliyi olan şəxslərin hamısı heç də mənəvi cəhətdən güclü deyil.Problemlər və psixoloji çətinliklərlə üzləşərkən onlar cəmiyyətə adaptasiya bilmirlər. Xüsusilə ictimai nəqliyyatdan istifadə etməkdə çətinliyə görə asanlıqla çölə çıxa və sosiallaşa bilmirlər. Bir də təhsildə inkluzivliyin olmaması əlilliyi olan şəxslərin qarşısında ən böyük bariyerdir "
Dünya əhalisinin 15% -i bu və ya digər şəkildə əlilliyə malikdir. Dünyada 110 milyon və 190 milyon arasında fərqli əlillik formaları mövcuddur. Azərbaycanda isə 620 minə yaxın əlil var. Onların əksəriyyəti cəmiyyətə inteqrasiya olunmur və çox vaxt özlərindən toplumdan təcrid edirlər. Sosial işçi Samira Əliyeva bunu cəmiyyətdə əlilliyi olan insanlar haqqında hələ də güclü stereotiplərin olmasıyla izah edir.
"Səbəbi məlumat azlığıdır."
"Səbəbi məlumat azlığıdır."
Stereotiplərin hökm sürdüyü Azərbaycan cəmiyyətində əlilliyi olan insanlar tez-tez uğursuzluq, bədbəxtlik simvolu kimi qəbul olunur: "Niyə yoluma çıxdın? Gərək o tərəfdən gedəydin" kimi batil inanclara inanan insanları görmək mümkündür.
Psixoloq Ruhəngiz Əhmədova əlilliyi olan insanların özünə inanmaqda əziyyət çəkdiklərini, özlərini dəyərsiz hiss etdiklərini hesab edir.
”Toplum onları ya görməzdən gəlir , ya da gözdən çıxarır”
BMT-nin əlilliyi olan şəxslərin hüquqları haqqında Konvensiyası (2006) hüquq, təhsil, səhiyyə xidməti və nəqliyyatdan istifadə daxil olmaqla həyatın bütün sahələrində əlilliyi olan insanlara qarşı ayrı-seçkiliyi qadağan edir. Azərbaycan Konvensiyaya 2008-ci ildə qoşulub.
İllərdir əlillərin sosial problemlərini müdafiə edən gənc fəal Orxan Adıgözəl əliliyi olan şəxslərin vəziyyətini acınacaqlı hesab edir. O, bir neçə il əvvəl əlilliyi olan şəxslərin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması tələbiylə digər həmkarları ilə birlikdə Sosial Müdafiə Nazirliyinin qarşısında etiraz aksiyaları keçirib.
Psixoloq Ruhəngiz Əhmədova əlilliyi olan insanların özünə inanmaqda əziyyət çəkdiklərini, özlərini dəyərsiz hiss etdiklərini hesab edir.
”Toplum onları ya görməzdən gəlir , ya da gözdən çıxarır”
BMT-nin əlilliyi olan şəxslərin hüquqları haqqında Konvensiyası (2006) hüquq, təhsil, səhiyyə xidməti və nəqliyyatdan istifadə daxil olmaqla həyatın bütün sahələrində əlilliyi olan insanlara qarşı ayrı-seçkiliyi qadağan edir. Azərbaycan Konvensiyaya 2008-ci ildə qoşulub.
İllərdir əlillərin sosial problemlərini müdafiə edən gənc fəal Orxan Adıgözəl əliliyi olan şəxslərin vəziyyətini acınacaqlı hesab edir. O, bir neçə il əvvəl əlilliyi olan şəxslərin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması tələbiylə digər həmkarları ilə birlikdə Sosial Müdafiə Nazirliyinin qarşısında etiraz aksiyaları keçirib.
"Etiraz etməkdə məqsədim hakimiyyətin diqqətini əlillərin çətin həyat şəraitinə, sosial vəziyyətlərini inkişaf etdirmək üçün atılan addımlara və Konvensiyanın həyata keçirilməsindəki boşluqlara yönəltmək idi."
Hüquqşünas və əlilliyi olan şəxslərlə bağlı layihənin meneceri Aliya Elmar deyir ki, əlillərin problemlərini həll etmək üçün hazırlanmış sosial platformalar olsa da, bu yetərli deyil.
“Beş bölgədən olan fiziki məhdudiyyətli şəxslərlə işləyərkən əksəriyyətinin təhsildən uzaq kənar qalması, hətta peşə məktəbindən yararlanan bilməməsinin şahidi oldum. Onların içində təkcə biri valideynlərini onu məktəbə aparıb təhsil almağa məcbur etmişdi. Bu da göstərir ki əsas problemlərdən biri məhz bölgələrdə inklüziv təhsilin olmamasıdır.''
Bir neçə dəfə işə müraciət edən Orxan əlilliyi səbəbindən imtina cavabı alıb. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda işə götürmədə ənənəvi tibbi model üstünlük təşkil edir.
“Beş bölgədən olan fiziki məhdudiyyətli şəxslərlə işləyərkən əksəriyyətinin təhsildən uzaq kənar qalması, hətta peşə məktəbindən yararlanan bilməməsinin şahidi oldum. Onların içində təkcə biri valideynlərini onu məktəbə aparıb təhsil almağa məcbur etmişdi. Bu da göstərir ki əsas problemlərdən biri məhz bölgələrdə inklüziv təhsilin olmamasıdır.''
Bir neçə dəfə işə müraciət edən Orxan əlilliyi səbəbindən imtina cavabı alıb. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda işə götürmədə ənənəvi tibbi model üstünlük təşkil edir.
"İşə qəbul və digər proseslərdə işə götürənlər və şirkət rəhbərliyi problemi bizim fiziki yetərsizliyimizdə görür. Ona görə də iş tapa bilmirik. Bu cəmiyyətə mənfi təsir göstərir. Azərbaycan xalqı çox mərhəmətli xalqdır. Lakin mən insanların gözlərində mərhəmət görmək istəmirəm. Bizə lazım olan yalnız ehtiyaclarımızı ödəyə bilmək üçün iş tapıb işləyə bilməkdir. Ancaq iş tapmaq ən böyük maneədir. Bu maneə bizim üçün Everest dağı qədər böyük və aşılmazdır."
Hökumət işə qəbul prosesində işə götürən tərəf üçün kvotalar təyin etsə də, buna tam əməl edilmir. Belə ki, kvotaya əsasən hər 25 nəfərdən biri əlilliyi olan şəxs olmaqla işə cəlb olunmalıdır. Lakin işə götürən tərəflər buna nadir hallarda əməl edir. Azərbaycan qanunvericiliyində şirkətlərin bu kvota qaydalarına əməl etmədikləri üçün cərimə nəzərdə tutulur.
Orxan Adıgözələ görə bu təsirli vasitə deyil:
Orxan Adıgözələ görə bu təsirli vasitə deyil:
"Şirkət rəhbərləri əlil adamı işə götürməkdənsə cəriməni ödəməyi üstün tuturlar."
Aliyə Elmarın sözlərinə görə, əlilliyi olan şəxslər iş axtararkən üzləşdikləri maneələr əlillərin bilik və bacarıqlarını artırması üçün resurs çatışmazlığı və cəmiyyətdə onlara qarşı “işləyə bilməmək” kimi stereotiplərin mövcudluğundan irəli gəlir.
”Nəticədə onlar həyatlarını cəmiyyətdən təcrid olunmuş şəkildə yaşamağa məhkum olurlar. Əlilliyi olan şəxslərlə bağlı araşdırma apararkən məlum oldu ki, əlilliyi olan şəxslərin bacarıqları təkcə əl işləri və toxuculuqla məhdudlaşmır. Onlar həm də mühəndislik, tərcümə, marketinq sahələri və digər təhsil proqramları üzrə mütəxəssis ola bilərlər.” deyə Aliyə xanım vurğuladı.
”Nəticədə onlar həyatlarını cəmiyyətdən təcrid olunmuş şəkildə yaşamağa məhkum olurlar. Əlilliyi olan şəxslərlə bağlı araşdırma apararkən məlum oldu ki, əlilliyi olan şəxslərin bacarıqları təkcə əl işləri və toxuculuqla məhdudlaşmır. Onlar həm də mühəndislik, tərcümə, marketinq sahələri və digər təhsil proqramları üzrə mütəxəssis ola bilərlər.” deyə Aliyə xanım vurğuladı.
Orxan Adıgözəl görmə qabiliyyəti zəif olan insanların, həmçinin yeniyetmələrin iqtisadi cəhətdən biliklərini artırmağa dəstək verən audio kitabların hazırlanmasında yaxından iştirak edib.
Eyni zamanda, bloqqer olaraq məqalələr yazan Orxan insan psixologiyasını araşdırmağı, onun psixoanaltik tərəflərini öyrənməyi sevir. Mütəmadi olaraq izlədiyi filmlər və oxuduğu kitablar haqqında yazdığı resensiyalar dünya azərbaycanlılarının intellektual saytında (azlogos.eu) yayımlanır. Yazılarının əsas mövzularından biri cəmiyyətdə tabu hesab olunan seksdir.
Orxan deyir ki, cəmiyyətimizdə insanların böyük əksəriyyəti sekslə məşğul olurlar amma nə etdiklərini bilmirlər:
Eyni zamanda, bloqqer olaraq məqalələr yazan Orxan insan psixologiyasını araşdırmağı, onun psixoanaltik tərəflərini öyrənməyi sevir. Mütəmadi olaraq izlədiyi filmlər və oxuduğu kitablar haqqında yazdığı resensiyalar dünya azərbaycanlılarının intellektual saytında (azlogos.eu) yayımlanır. Yazılarının əsas mövzularından biri cəmiyyətdə tabu hesab olunan seksdir.
Orxan deyir ki, cəmiyyətimizdə insanların böyük əksəriyyəti sekslə məşğul olurlar amma nə etdiklərini bilmirlər:
“Çünki bədənlərini tanımırlarr. Bu sahədə daha çox geri qalan insanlar əlil insanlardır."
Bu instinktlərdən biri olan cinsi istəyi təbii olaraq təmin və tərbiyə etməyəndə çox ciddi nəticələr ortaya çıxa bilər . Seks konservativ və patriarxal ənənlərin güclü olduğu Qafqaz bölgəsində tabu mövzudur.
Azərbaycan cəmiyyətində fiziki məhdudiyyətli kişilər impotent, qadınların isə cinsi cəhətdən zəif olması barədə təsəvvürlər mövcuddur. Orxanın bu mövzuda yazdığı yazılar məhz mövcud stiqmalara qarşı etirazdır və cəmiyyəti maarifləndirməyə xidmət edir.
"Əlillərin də cinsi əlaqəyə təbii olaraq ehtiyacları var. Ancaq onlar bunu necə edəcəyini bilmirlər. Bəziləri seks xidmətindən faydalanırlar. Lakin özünə inam əksikliyi və bilgisizlik onlarda kompleks yaradır . Bunu necə edəcəkləri bağlı praktiki fikirləri olmadığı üçün ümumiyyətlə bu durumda travma alırlar. Məhz bundan sonra seks mövzusunda bir sıra yazılar yazmağa başladım. Lakin təəssüflə bildirməliyəm ki, əlillərin əlil arabaları və dərmanlar kimi təməl problemlərinin həll edilmədiyi bir cəmiyyətdə seks siyahıdakı son ehtiyacdır. "
Orxan ölkədə ilk dəfə əlilliyi olan aktyorların iştirakı ilə təşkil edilən ƏSA teatrında aktyor olaraq fəalliyyət göstərib. Teatra olan münasibətini şərh edərkən o,vurğuladı ki, "sənətlə məşğul olmaq instinktlərimi tanımağa və idarə etməyə kömək etdi"
Azərbaycan cəmiyyətində fiziki məhdudiyyətli kişilər impotent, qadınların isə cinsi cəhətdən zəif olması barədə təsəvvürlər mövcuddur. Orxanın bu mövzuda yazdığı yazılar məhz mövcud stiqmalara qarşı etirazdır və cəmiyyəti maarifləndirməyə xidmət edir.
"Əlillərin də cinsi əlaqəyə təbii olaraq ehtiyacları var. Ancaq onlar bunu necə edəcəyini bilmirlər. Bəziləri seks xidmətindən faydalanırlar. Lakin özünə inam əksikliyi və bilgisizlik onlarda kompleks yaradır . Bunu necə edəcəkləri bağlı praktiki fikirləri olmadığı üçün ümumiyyətlə bu durumda travma alırlar. Məhz bundan sonra seks mövzusunda bir sıra yazılar yazmağa başladım. Lakin təəssüflə bildirməliyəm ki, əlillərin əlil arabaları və dərmanlar kimi təməl problemlərinin həll edilmədiyi bir cəmiyyətdə seks siyahıdakı son ehtiyacdır. "
Orxan ölkədə ilk dəfə əlilliyi olan aktyorların iştirakı ilə təşkil edilən ƏSA teatrında aktyor olaraq fəalliyyət göstərib. Teatra olan münasibətini şərh edərkən o,vurğuladı ki, "sənətlə məşğul olmaq instinktlərimi tanımağa və idarə etməyə kömək etdi"